Πριν από πολύ καιρό άκουσα (σχεδόν) όλη τη δισκογραφία του Leonard Cohen. Μέσα από αυτή την αναδρομή επέλεξα τα καλύτερα κομμάτια του από τα 12 studio albums του (ψέματα λέω δεν έχω ακούσει ακόμη τα Old Ideas και Popular Problems), που κυκλοφόρησε από το 1974 και μετά, ξεκινώντας από το New Skin for the Old Ceremony και φτάνοντας μέχρι το Thanks for the Dance του 2019, που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του.
Αυτό συνέβη γιατί τα πρώτα 3 άλμπουμ του Cohen είναι αριστουργήματα (πόσο μάλλον το ντεμπούτο του) και θα έμπαιναν αυτούσια στη λίστα! Οπότε είπα να βάλω σε μια λίστα την υπόλοιπη δισκογραφία, όπου δεν είναι όλα τα albums σε αυτό το επίπεδο και χρειάζονταν μια διαλογή. Enjoy!
Πριν αρκετό καιρό έπεσα πάνω στην εκτέλεση του Γιάννη Κουρσιούμη στο YouTube στο κλασικό "Φύσηξε ο Βαρδάρης" του Νίκου Παπάζογλου. Τον Γιάννη Κουρσιούμη τον ακολουθώ αρκετά χρόνια και μου αρέσουν πολύ τα βίντεο του, παρόλο που δεν είμαι του έντεχνου τραγουδιού απ' το οποίο αποτελείται το μεγαλύτερο ρεπερτόριο του. Τα τελευταία χρόνια έχει ανεβάσει την ποιότητα της παραγωγής στα βίντεο όπως και στο παρακάτω που ερμηνεύει τον "Βαρδάρη".
Εξαιρετική είναι και η εκτέλεση από του Σωκράτη Μάλαμα, από την σείρα βίντεο "Τα Σκέτα" που κυκλοφόρησε πέρσι το χειμώνα. Πολύ ωραία εκτέλεση με δύο κιθάρες, στην ρυθμική ο Σωκράτης και στην σόλο ο εξαιρετικός Δημήτρης Λάππας.
Όσον αφορά το πρωτότυπο (από τον δίσκο Μέσω Νεφών του 1986), υπήρξε μια παραφιλολογία ότι το τραγούδι το έγραψε ο Παπάζογλου για την αδερφή του την οποία παρέσυρε το λεωφορείο μπροστά στα μάτια του (κυρίως λόγω των στίχων "Πριν να σε χορτάσουνε τα μάτια μου/ Σε άρπαξε θαρρείς το λεωφορείο"). Ο Παπάζογλου είχε τρία αδέρφια και δεν είχε χάσει κανένα. Το διαψεύδουν και τα ίδια τα αδέρφια του αλλά ο μύθος είναι πιο δυνατός απ' την αλήθεια σ' αυτή την περίπτωση....
Πολύ καλό το Happier Than Ever της Billie Eilish. Δεν θα μιλήσω για το δεύτερο "δύσκολο" δίσκο (ουπς! ήδη μίλησα!) αλλά μπορώ να πω ότι η Billie δεν έπεσε ποιοτικά. Ίσως ο δίσκος να είναι πιο υποτονικός από τον πρώτο αλλά η παραγωγή είναι εξαιρετική για ακόμη μία φορά και ο Finneas με την Billie δοκιμάζουν διάφορα στυλ (bossa nova, techno, trip-hop), κάτι που τον κάνει λιγότερο συνεκτικό από τον πρώτο δίσκο αλλά του δίνει περισσότερη ποικιλία. Ο δίσκος είναι ομοιογενής κυρίως όσον αφορά την αφηγηματική του αλλά μουσικά τα κομμάτια έχουν έναν δικό τους κόσμο. Από όλα αυτά ξεχώρισα τα μισά και έχω να πω ότι...
... το "Therefore I Am"έμπαινε άνετα στον πρώτο δίσκο
... το "Billie Bossa Nova" είναι πιο πολύ του γούστου μου
...το "Happier Than Ever" αρέσει σε όλους αλλά σε μένα όχι
...το"Your Power" είναι το αγαπημένο μου (το λατρεύω)
...το"Getting Older" είναι το πιο ώριμο και το καλύτερο στιχουργικά
...το "Everybody Dies" είναι το πιο φιλοσοφικό
...το"Oxytocin" έχει την πιο sexy παραγωγή (σχεδόν techno)
..."Not My Responsibility" είναι το πιο relevant της εποχής μας με τους anti- body shaming στίχους.
Υπάρχουν και άλλα καλά κομμάτια όπως το single "Lost Cause", το "My Future" που το ακούμε από πέρσι ενώ ενδιαφέρον έχει και το "NDA", με τα υπόλοιπα να μην είναι άσχημα αλλά περνούν ψιλοαδιάφορα. Πολύ καλή δουλειά απ' την Eilish, συνεχίζει να δίνει την εναλλακτική ματιά που χρειάζεται στην mainstream pop, τόσο από πλευράς μουσικής και παραγωγής, όσο και στιχουργικά.
Μεγάλο και πολύ σημαντικό το "My Back Pages" του Bob Dylan για την pop/ rock μουσική ιστορία όπως και για τον γράφοντα. Το κομμάτι είναι ουσιαστικά ένας εσωτερικός μονόλογος του διάσημου τραγουδοποιού που αμφισβητεί ότι ήξερε μέχρι τότε σε ιδεολογικό επίπεδο και αφήνοντας σιγά σιγά τα τραγούδια διαμαρτυρίας και το folk κίνημα, στρέφεται σε πιο προσωπικά τραγούδια ομολογώντας νεότερος απ' ότι παλιότερα ("I was so much older then / I'm younger than that now"). Από στιχουργικής πλευράς είναι ένα εξαιρετικό ποίημα, με τον Dylan να αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά master με τις λέξεις (θα τους παραθέσω στο τέλος του κειμένου για να κρίνετε και από μόνοι σας). Συμπεριλήφθηκε στον δίσκο Another Side of Bob Dylan του 1964 ενώ η πιο γνωστή του διασκευή είναι αυτή των Byrds τρία χρόνια μετά, στον δίσκο Younger Than Yesterday, με τις δωδεκάχορδες κιθάρες του συγκροτήματος και τις καταπληκτικές φωνητικές του αρμονίες να απογειώνουν το κομμάτι.
Και ερχόμαστε 2 χρόνια μετά την εκτέλεση των Byrds, στην Ελλάδα, όπου στον δίσκο του Διονύση ΣαββόπουλουΤο Περιβόλι του Τρελλού συμπεριλαμβάνεται το τραγούδι "Οι Πίσω Μου Σελίδες". Ο Σαββόπουλος έχει κατηγορηθεί πολλάκις απ' τους επικριτές του για το ότι έχει κλέψει κατά κόρον τον Bob Dylan. Όμως στην περίπτωση του τραγουδιού αυτού, δεν υπάρχει καμία ομοιότητα πέρα από το "δάνειο" του τίτλου απ' τον Νιόνιο. Το κομμάτι στέκει σαν μια ανεξάρτητη δημιουργία, στο οποίο ο πρωταγωνιστής μιλάει για τις πίσω του σελίδες οι οποίες φεύγουν "σαν τρελές μέσα στην μπόρα" και τις αφήνει να πλανηθούν "μεσ' τις ξένες τις καρδιές". Δεν τις αμφισβητεί όπως ο Dylan, ο οποίος θέλει να τις ξεφορτωθεί σε ένα κομβικό κομμάτι της προσωπικής του πορείας. Ο Σαββόπουλος τις αφήνει να πλανηθούν και από κει κι έπειτα παρατηρεί τα νέα παιδία που αφήνουν "των γονιών τους τις φωλιές", την ευαίσθητη αθλήτρια και τις εκατομμύρια μηχανές που τυρρανάνε τις ζωές μας. Δηλαδή ο Σαββόπουλος στρέφεται προς τα έξω, στην κοινωνία εκεί όπου κατευθύνονται και οι "πίσω του σελίδες", ενώ ο Dylan παραμένει στο προσωπικό αμφισβητώντας ότι είχε μάθει από την κοινωνία, από το σχολείο και από τους μέχρι τότε συντρόφους του.
Για το τέλος αφήνω την πρώτη εκτέλεση του Bob και παραθέτω και τους εξαιρετικούς στίχους:
Bob Dylan - My Back Pages
Crimson flames tied through my ears, rollin' high and mighty traps Pounced with fire on flaming roads using ideas as my maps "We'll meet on edges, soon, " said I, proud 'neath heated brow Ah, but I was so much older then, I'm younger than that now
Half-wracked prejudice leaped forth, "rip down all hate, " I screamed Lies that life is black and white spoke from my skull, I dreamed Romantic facts of musketeers foundationed deep, somehow Ah, but I was so much older then, I'm younger than that now
Girls' faces formed the forward path from phony jealousy To memorizing politics of ancient history Flung down by corpse evangelists, unthought of, though somehow Ah, but I was so much older then. I'm younger than that now
A self-ordained professor's tongue too serious to fool Spouted out that liberty is just equality in school "Equality, " I spoke the word as if a wedding vow Ah, but I was so much older then, I'm younger than that now
In a soldier's stance, I aimed my hand at the mongrel dogs who teach Fearing not that I'd become my enemy in the instant that I preach My existence led by confusion boats, mutiny from stern to bow Ah, but I was so much older then, I'm younger than that now
Yes, my guard stood hard when abstract threats too noble to neglect Deceived me into thinking I had something to protect Good and bad, I define these terms quite clear, no doubt, somehow Ah, but I was so much older then I'm younger than that now
Φοιτητής της Φιλοσοφικής πριν κάτι χρόνια, έψαχνα ποιήματα για κάποια εργασία σχετική με την ελληνική ποίηση του 20ου αιώνα. Είχα ανοίξει διάφορες ανθολογίες με κορυφαία ποιήματα της ελληνικής γλώσσας και κάποια στιγμή αρχίζω και διαβάζω κάτι πολύ γνώριμο. "Μέσα στη βουή του δρόμου, ήταν να βρω το όνειρο μου". Ώπα! Αυτό κάπου το ξέρω... Και φτάνω πιο κάτω: "Όνειρο γλυκό και ξένο και παντοτινά χαμένο/ σε κρατώ στο νου μου ακόμα σαν τριαντάφυλλο στο στόμα" και αρχίζω να το λέω τραγουδιστά. Και λέω "τι λές ρε;" Κοιτάω ξανά ποιητή: Μήτσος Παπανικολάου, κοιτάω χρονολογία: 1927!
Ναι κυριές και κύριοι, η γνωστή επιτυχία των Domenica, για όσους δεν το ήξεραν, πριν μελοποιηθεί ήταν ένα ποίημα από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα!
Ο ποιητής Μήτσος Παπανικολάου (1900- 1943) ήταν ότι πιο κοντινό θα βρεις στην Ελλάδα σε καταραμένο ποιητή. Αυτοκαταστροφικός, εξαρτημένος από ουσίες, με εισαγωγές σε ψυχιατρικές κλινικές και ένας πρόωρος θάνατος από υπερβολική δόση. Προφανώς θαύμαζε τους αντίστοιχους καταραμένους ποιητές εκ Γαλλίας (Ρεμπώ, Μποντλέρ και τα σχετικά), ενώ δεν θα μπορόύσε να μην έχει επηρεαστεί από τον σύγχρονο του Κώστα Καρυωτάκη. Δεν θα σταθώ στα βιογραφικά του καθώς δεν είναι δύσκολο να τα βρείτε στο διαδίκτυο, αλλά θα σταθώ στο ότι ο τύπος έγραψε ένα ποίημα 100 χρόνια πριν και αυτό έγινε επιτυχία χωρίς να ακούγεται παρωχημένο ούτε στο ελάχιστο. Υπεύθυνοι γι αυτό οι Domenica, καθώς η μελοποίηση ενός ποιήματος και μάλιστα με τόσο πετυχημένο τρόπο είναι ένα από τα πιο δύσκολα- κατά τη γνώμη μου- εγχειρήματα που μπορεί να φέρει σε πέρας ένας συνθέτης- τραγουδοποιός στην ελληνική γλώσσα.
Ο Φοίβος Δεληβοριάς, για μένα (όπως και για πολλούς άλλους), είναι ένας από τους σημαντικότερους τραγουδοποιούς των τελευταίων 30 χρόνων στην χώρα μας. Έχει γράψει πολλά τραγούδια, άλλα πιο εσωτερικά, άλλα πιο ανάλαφρα, άλλα πιο φιλοσοφικά, άλλα πιο ψυχαναλυτικά ενώ το χιούμορ και η εφευρετικότητα δεν απουσιάζουν απ' τον στίχο του. Η ευχέρεια που έχει με την ελληνική γλώσσα είναι εμφανέστατη ενώ η πυκνότητα της γραφής του δεν τον αποτρέπει από το να είναι πολύ εύστοχος και άμεσος. Πέρα απ' όλα αυτά, ο Δεληβοριάς πολλές φορές έχει αποδειχθεί μεγάλο troll!
Για του λόγου το αληθές στον δίσκο του Η Ζωή Μόνο Έτσι Είναι Ωραία... συναντάμε το κομμάτι "Τριτοδεσμίτισσα"το οποίο εκτίμησα δεόντως όντας μαθητής θεωρητικής κατεύθυνσης στο σχολείο (η παλιά τρίτη δέσμη δηλαδή). Ο πρωταγωνιστής μας θέλει να ρίξει μια κοπέλα η οποία προφανώς είναι τριτοδεσμίτισσα και θέλει να περάσει στις Πανελλήνιες. Η κοπέλα έχει καεί στο διάβασμα και οι προσπάθειες του αγοριού να τη ρίξει πέφτουν πάνω σε ρητά φιλοσόφων και λατινικά κείμενα:
" Κι όλο σε παίρνουμε στο σπίτι και δεν απαντάς ποτέ/
τι αποστηθίζεις τα ρητά του Μοντεσκιέ"
" σου λέμε μια γλυκιά κουβέντα κι άλλο τίποτα δεν λες/
μόνο “Cartago civitas delenda est”"
" στης αγκαλιάς μου έλα πάλι το κρυφό αναγνωστικό/
κι ασ’ τον μπαμπά σου να σε θέλει νομικό"
Το κομμάτι συνδυάζει πολύ έξυπνα την τρίτη δέσμη με την άνθο- δέσμη ("Θα ‘ρθω στο σπίτι σου αύριο κρατώντας ανθοδέσμη/ μήπως μου πεις τι προτιμάς καρδούλα μου / δεσμό ή τρίτη δέσμη;") και αυτό το παιχνίδι με τις λέξεις είναι που κάνει το κομμάτι troll, έξυπνο, χιουμοριστικό και εύστοχο όσον αφορά το κάψιμο που σου προκαλούν οι Πανελλήνιες.
Ο πρωταγωνιστής καταλήγει προτρέποντας την κοπέλα να αφήσει τις εκθέσεις και να γράψει "δυό λέξεις μόνο" ("μη γράψεις κι άλλην έκθεση αγάπη μου / γράψε δυο λέξεις μόνο"). Πάντως όπως το ακούω το στόρι για χυλόπιτα το κόβω...
